Discussion catégorie:Banaw

Le contenu de la page n’est pas pris en charge dans d’autres langues.
Wikipedia, ɔnsikopedi hɔrɔn ka nyɛ

Ebola virisi bana

Ebola virisi bana (EVD), Ebola jolibɔn farigan (EHF), walima Ebola kumasurunyala ye bana ye min bɛ hadamaden ni gɔnw minɛ ka subukɛ ebolavirisi ye. A taamasɛnw bɛ daminɛ kata tile 2 fo dɔgɔkun 3 magalɛn kɔ banakisɛ la, ni farigan, kandimi, faridimi ani kungolodimi. Okɔfɛ, a bɛna ni fɔɔnɔ ni fariŋaɲa ye, ani biɲɛ ni kɔmɔkili ka baara dɔgɔyali. Otuma sa, ebolatɔw bɛ jolibɔn farikolo fɛ.

Banakisɛ bɛ sɔrɔ ni magali bɛgan ebolatɔ joli walima a farilajiw la. Ɲininiw ma a sabati ko bana bese ka yɛlɛma fiɲɛ fɛ. Sɔmikɛlen don ko banakisɛ bɛ jirila tonsow fɛ, alinayasɔrɔ u tɛ da bana bolo. Nin mɔgɔ kelen ye bana sɔrɔ, o bese ka a yɛlɛma mɔgɔ wɛrɛ fɛ. Ebolatɔ cemanw minu kɛnɛyara bese ka bana yɛlɛma lawaji fɛ fokase kalo fila ma. Walasa ka ebola sidɔn, sɛgɛsɛgɛliw bɛkɛ ka a danfara ka bɔ ani bana minu bɔlɛn inafɔ sumaya, kunfilanitu, jolibɔnfariganw.

Banakunbɛn bɛ talikɛ bana kana se ka yɛlɛma kabɔ bɛgan ka se hamadɛn ma. Ni bɛganw kɔlɔsili ye ani ka bɛgan ebolatɔ faga ka u suu latunu kɛcɛgo ɲuman na. Ka sogo tobi kosobɛ, ka tagalan finiw don sogotigɛ waati ye dɛmɛn walɛ dɔw ye, ani tigɛkoli ni i gɛrɛla ebolatɔ la. Kana maga ebolatɔ farilaji walima a ka finiw la.

Fura jɔnjɔn tɛ ebola la fɔlɔ. Banabatɔw bɛ furakɛ ni farilaji nɔrɔbilali ye da walima jolisiara fɛ. Ebola ka mɔgɔ fagata hakɛ ka ca min bɛ se 50 kase 90 ma kɛmɛ kɛmɛ sarada. Ebola banakisɛ yera fɔlɔ Sudan (bi Worodugu Sudan) ani Bɛjɛfanga Kongo Jamana (fɔlɔ Zayiri). A bɛkɛ banabɔ ye Farafina Sahara-duguma tuuma jamanaw la. Kaata san 1976 tuma min bana in yera kabila san 2013 la, Jiɲɛ Kɛnɛya Jɛkulu ya sɛbɛn ko mɔgɔ 1716 ye ebola sɔrɔ. A banabɔba kɛra min bɛ sɛnna Farafina Tilebi fɛ san 2014 kɔnɔ Gine, Seraliyɔn, Liberiya ani Nijeriya. Laɲiniw bɛ sɛnna walasa boloci sɔrɔ bana in na.

Taamasɛnw

Ebola bɛ daminɛ inafo mura jate sɛgɛn, farigan, kungolodimi, kolokundimi, faridimi ani kɔnɔdimi bɛ a kɔrɔ. Okɔfɛ fɔɔnɔ, kɔnɔboli, dagoya bɛna. Taamasɛnw minu man ca o ye kandimi, disidimi, ɲegetu, nilakilidegun ani fɛnkununi gɛlɛya.

A jateminɛra ebolatɔ kaata 40 fo 50 kɛmɛ kɛmɛ sarada joli bɛbɔ u ka jolidaw ani nogosira, nuun, ɲafɛla ani ɲintaran fɛ. Jolibɔn bɛ daminɛ tile 5 kase tile 7 ma bana yelen kɔ, ɲɛbilen ani fɔɔnɔ bɛ sɔrɔ ka na. Ni banabatɔ ma kɛnɛya tile 7 kase 16 kɔnɔ, saya bɛ a sɔrɔ.

Bana sabuw

Banakisɛ naani bɛ nani ebola ye: Bundibugyo banakisɛ (BDBV), Sudan banakisɛ (SUDV), Tayi Tuu banakisɛ (TAFV) ani Ebola banakisɛ (EBOV) min dɔnɛn ko Zayiri Ebola banakisɛ.

Banayɛlɛmali

Bana bɛ yɛlɛma ni magali banabatɔ joli, farilajiw la ani ebolatɔ suu ni minanw la banakisɛ sɛra minu ma inafɔ miseli ani sɔgɔlibiɲɛw. Mɔgɔ fanba minu ye ebola sɔrɔ Gine san 2104 kɛra ladala suudon sɛnfɛ.

Bana makɛyɔrɔ

A bisikiyalɛn ko tonsow ye bana jatigi ye ani jiri ni kɔnɔ dɔw. Tonso sugu saba jatelen inafɔ bana jatigi.

A jirala ko ebola bɛ wulu, lɛɛ ani gɔn minɛ.

Banakunbɛn

Bana sɔrɔ ka teli banabatɔladonna fɛ. Ola a ɲininɛ ka ebolatɔ mabɔ u damana, ka minanw ani dugumala bɛrɛsunuya ani ka tangalan finiw ni nuudatugunw, bolocoronw ni filɛlanw don. Maga kana cogosila ebolatɔ suu la.

Walasa ka dansigi bana carini na, Jiɲɛ Kɛnɛya Jɛkulu ye a laɲini ka sigidamɔgɔw ka kunnafoni bana sɔrɔcogow kan ani ka yɛrɛtagan walew boloda, ni tigɛw kololi waati bɛɛ ni ji ni safunɛ ye. Ebolatɔ suukoli ni kasankeli ka dabila walima ka yɛlɛma don la.

Ebola banakisɛ bɛ silatunu tafunteni na min bɛ se bɛrɛ 60 kɛmɛgaradi sanga 30 kase 60 walima ka ji wili fayifayi sanga 5. Zaweliji ni yɔrɔsaniya basiw bɛ ebola banakisɛ faga.

Mabɔli

Dan bɛ kari bana la ni banabatɔw bilali yɔrɔ kɛrɛnkɛrɛnnen la. Fanga bɛ yɔrɔ labɛn banabatɔw kama.

Furakɛli

Fura jɔnjɔn tɛ ebola. Furakɛli bɛ kɛ ka banabatɔ dɛmɛn ka farilaji nɔrɔbila. Ameriki Balo ani Fura Cakɛda ye fura fila yamaruya Zmapp ani TKM-Ebola ka ebolatɔ furakɛ ni san 2014 la. Favipirar fana ye ebola fura ye min yamaruyara Yapaani fɛ.

Boloci

Boloci ma sɔrɔ fɔlɔ hadamadenw kama. Nka dɔ bɛna sɔrɔ waati nataw la.