Ali Farka Ture
Ali Ibrahim "Farika" Ture (Octobre tile 31, san 1939 - Mars tile 6, san 2006) tun ye Mali dɔnkilidala ani gitarifɔla ba ye. Ali Farika Ture tun ye Farafina dɔnkilidala lakodonnen baw dɔ ye duniya kɔnɔ. A ka fɔlisen be jate sirakunben ye ladala fɔli ani Saheli Amérique fɔlisen n'o tɔgɔ "blues". Dow ka fola, amérique bluezs fɔlisen bɔra Farafinna ladala fɔlisenw na. O sebennen do Martin Scoresese ka gafe kɔnɔ "Bluesz si". Saradali la, Ali tun bɛ jɔyɔrɔ biwolonwula ni wɔɔrɔnan (76nan) la the Rolling stone ka waati bɛɛ Gitarifɔlaba 100 jɔjan kɔnɔ.
Gnènamayalakali
[yɛlɛma | modifier le wikicode]A bangera san 1939 Kanaw dugu la Joliba da la, Gourma Rarous mara la Mali kɔrɔntlebi Toumbouctou mara la. A ka dumɔgɔw sɔrɔla ka taa Ɲafunke masurunya dugu la, a tuma a tun ye denmisɛn ye. A bamuso den tannan tun do min sera ka denmisɛnya tɛmɛ. "Ne denkundi tɔgɔ ye Ali Ibrahim ye, nka, lada don Farfinna ka tɔgɔ kabakoma da denw la den saya juguya kɔsɔn". Nin ye Ali yɛrɛ ka kuma ye a ka ɲɛnamaya kan World Circuit Records gafe kɔnɔ. Farka kɔrɔ Fali min ye daba lakodonnen ye a ka muɲu ani banbaciya sabula. Nbe fin kelen cɛya aw ma, ne ye fali ye yɛlɛn tɛ kɛ min kan! A bɔkolo ye kɛlɛmansa kɔrɔ ye n'o be wele arima, minnu ka suru kosɛbɛ Kɔrɔbɔrɔw ani Fulaw la Mali saheliyan fɛ.
Kamasɔrɔ Afiriki bluesz fɔla fɔlɔ min tɔgɔ ye kɔw baw tigɛ, a tun be fɔ Ture ma ko "Farafinna John Lee Hooker". Ali ye dɔnkili da kɔrɔbɔrɔkan, touareg kan, peulh kan ani bamanankan na a ka albɔmu kɔnɔ min bɛ wele Ali Farak Toure min kɛra sabu ye k'a lakodon dunuya fantanani fɔli ni dɔnkili bunakun kan. Ali Farka Ture ye Afel Bokum karamɔgɔ ye. Ali Farka ka dɔnkili dɔw labaara duniya kunnafoni ani laseli cakɛdabaw fɛ.
San 2004, Ture kɛra Ɲafunke mɛri ye. A ye a-yere ka nafolo don Ɲafunke sira baara la, ka wuluwulu dingɛw sen ani ka yeelen don Ɲafunke dugu kɔnɔ.
Sɛtanburu san 2005, a ni Tounani Diabaté ye albɔmu bɔ min tɔgɔ "Kalo dusu kɔnɔ" o sabula u ye Grammy Award filanan sɔrɔ. A ka albɔmu "Kungo" bɔra a fatulen kɔ san 2006 min kɛra Europe san 2006 Albɔmu ye (World Music Chart Europe). Kɔsan in na, Ali Faka toura BBC Radio fɛ san 2007 jansa la.
Marisi tile 7, san 2006, Mali sekonidɔnko Minisiriso ye Ali Fark Toure sanka laci k'a to san biwɔɔrɔ ni wɔɔrɔ (66) Bamakɔ, ka sabukɛ kolo kelebe bana ye. A ye sutura Ɲafunke. G
Dònkilibòlen
[yɛlɛma | modifier le wikicode]1976 – Ali Turoe Fara
1976 – Kɛrɛnkɛrɛnnen: "Mali ka Sanfilaɲɛnajɛ" (Spécial: "Biennale du Mali")
1978 – Sanfilaɲɛnajɛ (Biennale)
1979 – Ali Toure Fkara
1980 – Ali Ture min tɔgɔ Fakra (Ali Touré dit Farka)
1984 – Dɔrɔgu (La Drogue)
1988 – Sidi Guro
1990 – Jeliba (The River)
1993 – Surundu (The Source)
1994 – Talking Timbuktu
1996 – Arajo Mali (Radio Mali)
1999 – Nyafunke (Niafunké)
1999 - Afel Bokum : Alkibar
2002 - Boubacari Traorè : N na dɔnkili da e ye (Boubacar Traoré : Je chanterai pour toi)
2004 – Bilen & Binkɛnɛ (Red & Green, 1984 & 1988, remasterés)
2005 – Kalo dusu kɔnɔ (In the Heart of the Moon)
2006 – Koungo (Savane)
2010 – Ali ni Tuomani (Ali & Toumani)
Sinimanbòlen
[yɛlɛma | modifier le wikicode]2001 – Jacques Sarasin : N na dɔnkili da e ye (Je chanterai pour toi)
2002 – Marc Huraux : Di man di da kelen kɔnɔ abada (Le miel n’est jamais bon dans une seule bouche)
2006 – Marc Huraux : Ali Farka Ture bɔnyeli (A Visit to Ali Farka Touré)
Arajokuma
[yɛlɛma | modifier le wikicode]2006 – Herbert G. Braun/Rainer Polak : Ali Faraka Toura ni Maliblueez maana (alimanikan na : Ali Farka Touré und die Legende vom Mali-Blues ; faransikan na : Ali Farka Touré et la légende du Maliblues).