Bagan

Wikipedia, ɔnsikopedi hɔrɔn ka nyɛ
Bagan

Bagan bɛ animali.

Bagan[yɛlɛma | modifier le wikicode]

Bagan (mammifères):[1]

Nom scientifique Bamanankan
Ourebia ourebi nkolonin
Thryonomys swinderianus kɔɲinɛ; nkansole; kɔɲinɛ; nkansole
Papio cynocephalus papio /ngɔn/, gɔn
Papio cynocephalus anubis /ngɔn/, gɔn
Alcephalus major tankɔn
Syncerus caffer brachyceros sigi
Caracal caracal misidenwara; tulokɔnɔ-sima
Cephalophus (Sylvicapra) grimmia mankalan; mankalannin; mankalan; mankalannin
Cephalophus (Ceph.) monticola nkɔkunan
Canis (canis) adustus ŋala-(kujɛ)
Canis (canis) aureus ŋala
Felis (otocobolus) margarita kolonkari; syɛminawara; jakumawara; ɲariwara
Felis felis sylvestris kolonkari; syɛminawara; jakumawara; ɲariwara
Leptailurus serval mɔnɔnkɔn
Pan troglodytes verus woronin
Viverra civetta bakɔrɔnkuri; /bakɔrɔnkuru/
Kobus (kohus) ellipsiprymnus unctuosus sensen
Kobus (adcnota) kob sɔn
Crocidura occidentalis ncicandugutigi; ncicandugutigi
Lycaon pictus naasiwulu; nɔgɔsiwulu; naasiwulu; naasi, /nɔgɔsi/
Damaliscus lunatus corrigum tankɔn
Procavia capcnsis kulubalen; farakɔrɔba
Euxerus erythropus nkɛlɛn; nkɛlɛnnin; nkɛlɛn
Tragelaphus (Taurotragus) minajan
Oryx derbianus /minanjan/
Loxondonta africana africana sama; sogoba
Epomophorus gambianus tonso; tonsobilennin; /ntonso/
Galago senegalensis ntɔrɔ(nin); pan-tɔn-na; gan-tɔn-na
Gazella rufifrons sinɛ
Gazella dama sinɛ
Gazella dorcas sinɛ
Genetta genetta seriba; seribabilen; seriba-jɛkima
Genetta thierryi seriba; seribanin
Genetta tigrina seriba; seribafin
Tragelaphus spekei jirɔmina; /jirɔminan/
Tragelaphus scriptus mina, /minan/; minakalan; /minankalan/
Heliosciurus gambianus ntolo(nin)
Atelerix albiventris jugunin; njugunin
Hippopotamus amphibius mali; mɛli, mɛyi
Hippotragus equinus koba dajɛ; dajɛ
Hyaena hyaena nama; suruku; suruku-datoli; sutanama
Crocuta crocuta nama; suruku; surukubilennin
Trichechus senegalensis ma, /man/
Panthera pardus waraninkalan
Lepus capensis sonsan(bilennin); sonsan(bilennin)
Lepus whytei sonsan; sonsanbugun
Panthera leo waraba, jara
Lutra maculicollis kɔwulu
Aonyx capensis kɔwulu
Ichneumia albicauda nco-kujɛ; nco
Herpestes ichneumon ncɔrɔkɔ; nsɔrɔkɔ
Herpesles gallerella sanguineus ntoɲukume; ntoɲukume
Mungos gambianus ŋɛnsɛn
Mungosmungo ŋɛnsɛnkalan
Orycteropus afer tinba
Oryx algazella dammah dankalankule; /dankarankule/
Manis (Smulsia) gigantea gɛtɛrɛ; nkonsonkansan
Oanthera pardus waraninkalan
Phacochoerus aethiopicus kungolɛ; wularɔlɛ; ,
Hystrix cristata bala
Cricetomys gambianus toro, /toto/
Mellivora eapensis daamɛ; ɲinɛ
Redunca redunca kɔnkɔrɔ
Eidolon melvum tonsofin
Lcptailurus scrval mɔnɔnkɔn
Erythrocebus patas patas wara(bilen); bubunin, sola
Cercopilhecus aethiops sabacus solafin, /sulafin/; nkoba; nkobafin
Tragelaphus spekei jirɔmina; /jirɔminan/; ɲinɛ
Cereopilhecus aethiops sabaeus solafin, /sulafin/; nkoba; nkobafin
Ictonyx striatus npɛnɛɲɛgɛn; npɛnɛɲɛgɛnnin

Kɔnɔ[yɛlɛma | modifier le wikicode]

Kɔnɔ:[1]

Nom scientifique Bamanankan
Accipiter badius forokonin
Actophilornis africana bulukukankɔnɔ, nkɔkukankɔnɔ
Alopochen aegyptiacus bawɔlɔ
Anas clypeata bunukorokwajɛ
Anastomus lamelligerus jumɛfin
Anhinga rufa salogoni, salogoni-kanjanmanjan
Anthreptes sp. sifeeredunkɔnɔnin
Aquila rapax bɔn
Aquila wahlbergi warasyɛn
Ardea goliath sakunu
Ardea purpurea ntan
Ardeola ibis ngunanninjɛ
Balearica pavonica nkuma, /nkuman/
Bucorvus abyssinicus /digon/, dufon
Buphagus africanus faligɛnfulanin, misi(gɛn)kɔnɔ; tɛrɛbɔkɔnɔnin
Burhinus capensis ngolo-boli-ka-bin, ŋolo-kunba
Burhinus senegalensis ngolo-boli-ka-bin, ŋolo-kunba
Butastur rufípennis sɛgɛbilen, sisilasɛgɛ; tasisirɔsɛgɛ
Centropus senegalensis ɲamatutu
Ceryle maxima kule-ɲɛba
Ceryle rudis kule-ɲɛba
Ciconia abdimii baninkɔnɔ, sajumɛ
Ciconia episcopus mamarikanjɛ
Columba guinea biribiriba, birintufa, /birintugan/, ɲantanba
Coracias abyssinica makanbugun, makankujan
Coracias cyanogaster makanbilen
Comivella corvina sweere
Corvus albus kaankaan
Cotumix cotumix cɛwɔlɔnin
Cotumix delegorguei cɛwɔlɔnin
Crinifer piscator koroko
Dendrocygna viduata myɛmyɛnin, ɲeniɲeni
Dicrurus adsimilis sisɛmɛ, warakilikɔnɔnin
Ephippiorhynchus senegalensis npɔlɔnsama
Euplectes hordaceus ncibilennin
Euplectes orix ncibilennin
Eupodotis melanogaster kakalaka (d), katilaka
Eupodotis senegalensis kakalaka (d), katilaka
Falco alopex sɛgɛbilen, sisilasɛgɛ tasisirɔsɛgɛ
Falco biarmicus wɔlɔtonkan
Francolinus bicalcaratus wɔlɔ
Gallinula chloropus jirɔsyɛ, kɔsyɛnin
Glaucidium perlatum ntiya
Gyps ruppellii foɲɛ
Himantopus himantopus ngiran(ngiran)
Ibis ibis kamalen-cɛɲi
Indicator indicator fɛrɛ
Lagonosticta senegala kolonkɔrɔkɔnɔnin
Lamprocolius caudatus kɔnɔjanfin
Laniarius barbarus kobako
Leptoptilos crumeniferus jumɛ
Limnocorax flavirostra jirɔsyɛ, kɔsyɛnin
Luscinia megarhynchos safɔlɔ, sorofe
Lybius dubius jɛkɔnɔ, lɛkɔnɔ
Lybius vieilloti konkanko
Macheirhamphus alcinus bɔnningɛlɛn
Macrodipteryx longipennis dabi / dɛbi
Macrodipteryx vexillarius dabi / dɛbi
Melierax gabar gengerenin
Merops apiaster kwe, tasisikɔnɔ, tatugukɔnɔ
Merops bulocki kwe, tasisikɔnɔ, tatugukɔnɔ
Merops nubicus kwe, tasisikɔnɔ, tatugukɔnɔ
Milvus migrans npokolon, sɛgɛbanpokolon
Musophaga violacea nkacɔn
Nectarinia sp. sifeeredunkɔnɔnin
Neophron monachus dufa, duga, dufamasa(kɔrɔ)
Neotis denhamis kolonkɔnɔ
Numida meleagris kami, kimi
Oena capensis koronbanin
Oriolus auratus nɛrɛmugulen
Otus scops gelu
Pelecanus onocrotalus kolanjan, kɔnɔ-bɔrɔtigi
Pelecanus rufescens kolanjan, kɔnɔ-bɔrɔtigi
Phalacrocorax africanus salogoni, salogoni-kansurunnin
Philomachus pugnax malodunkɔnɔnin
Phoeniculus purpureus kibaro
Plectropterus gambensis bunukoro, /bunun/
Plegadis falcinellus dabɔlɔwɔlɔsɔ
Ploceus cucullatus nkɔn
Ploceus melanocephalus bu
Pluvianus aegyptius bakɔnɔnin, balakɔnɔnin; balakɔnɔninfin
Pogoniulus chrysoconus konkankoninkelen
Poicephalus senegalus solo, solodakurun
Polemaetus bellicosus genekalan
Prionops plumata ɲaanikɔnɔnin
Psittacula krameri fulasolo, solokujan
Pterocles exustus bala-ka-wuli, garagara
Pterocles quadricinctus bala-ka-wuli, garagara
Pterocles senegallus bala-ka-wuli, garagara
Ptilopachus petrosus tusyɛnin
Ptilostomus afer kɔnɔjanfin
Sarkidiomis melanota bunukurucɛ
Scopus umbretta teenta(nin), /tentanten/
Streptopelia decipiens ntufanbafin
Streptopelia semitorquata ntufanbafin
Streptopelia vinacea ntufanninkanfin
Struthio camelus kɔnɔ-sogonin
Tchagra senegala jokala
Threskiomis aethiopica dabɔlɔwɔlɔsɔ; dabɔlɔwɔlɔsɔjɛman
Tockus erythrorhynchus cɛkankan, kɔngɔngɔki, ntoolen
Tockus nasutus makantaantoolen, ntoolenbafin; ntoolen
Treron waalia perepere, /pɛrɛpɛrɛ/
Trigonoceps occipitalis bodunduga
Turdoides plebejus twatwalen
Upupa epops kungodono, maa-tɛ-fili
Vanellus spinosus kumekume
Vanellus tectus kumekume

Jɛgɛ[yɛlɛma | modifier le wikicode]

Jɛgɛ:[1]

Nom scientifique Bamanankan
Alestes baremoze nbɛrɛ
Alestes dentex sethente fɔɔnɔ
Arius gigas sima, sumɛ
Auchenoglanis biscutatus korokoto
Auchenoglanis occidentalis korokoto
Barbus foureaui bamabilen; /baman/
Barbus occidentalis bamabilen; /baman/; tawali
Barilius senegalensis dalamɛlɛkun
Brachysynodontis batensoda kɔnkɔnjɛ; saabikɔnkɔn; /sabikɔnkɔn/
Brycinus leuciscus ntinɛnin
Brycinus macrolepidolus kɔɔlɔn
Brycinus nurse nsara-(kubilen)
Campylomormyrus tamandua filenin
Chrysichthys auratus longifilis kɛlɛbilen
Chrysichthys nigrodigitatus kɛlɛjɛ
Chrysichthys sp. kɛlɛ
Citharidium ansorgii talasuruku
Citharinus citharus talajɛ
Citharinus distichodoides talasyɛn
Citharinus latus talangɔlɔ
Citharinus sp. tala / talan
Clarias manɔgɔ
Clarias anguillaris konkonnin; koonin
Clarias senegalensis konkonnin; koonin
Clarotes laticeps boolo
Clarotes macrocephalus nbo-kunba
Ctenopoma kingsleyae kɔlɔfara; ntɛbɛnfin
Ctenopoma petherici kɔlɔfara; ntɛbɛnfin
Distichodus brevipinnis galiya, kɛɛya; nsɔngɔn
Distichodus engycephalus galiya, kɛɛya; kalesume; nsɔngɔn
Distichodus rostratus galiya, kɛɛya; sɔngɔn; nsɔngɔn
Distichodus sp. binɲimi, jiŋɛɲɛ
Eutropius niloticus nkarijɛ
Gymnarchus niloticus negela, sojɛgɛ
Hemichromis bimaculatus kɛrɛbuga; taabuga
Hemichromis íasciatus kɛrɛbuga; sogoforo; taabuga
Hemisynodontis membranaceus kɔnkɔnjɛ; saabikɔnkɔn
Hepsetus odoe
Heterobranchus pɔliyɔ, npɔliyɔ
Heterobranchus bidorsalis pɔliyɔbilen
Heterobranchus longifilis pɔliyɔfin
Heterotis niloticus fana, /fanan/; nfana
Hydrocynus brevis /baalan/
Hydrocynus forskali /baalan/; baalanin
Labeo coubie bamafin, tono; tondo
Labeo senegalensis bamajɛ
Lates niloticus saalen, /salen/
Malopterus electricus ntigi, /ntigin/
Marcusenius nanafinmannin
Marcusenius petricolus nanafinmannin
Marcusenius senegalcnsis nanafinmannin
Micralestes acutidens miri
Microthrissa miri miri
Mormyrops deliciosus bonge, sonana; sonana
Mormyrus hasselquistii morikolo
Mormyrus rume cɛ-jɛkima
Nannocharax fasciatus farakɔrɔnpɛnɛ
Nannocharax niloticus npɛnɛ
Nothobranchius thierryi pɛrɛnpɛrɛnkɔnɔ
Papyrocranus afer banangolo
Parophiocephalus obscurus findo; sinɔgɔjɛgɛ; nsonson
Petrocephalus sp. dakurun, ntoni; fyɛbaden
Pollimyrus isidori ntoniforo
Polypterus endlicheri logomi
Polypterus senegalus sajɛgɛjɛ
Polypterus karakasa; sajɛgɛ
Porcus bayad samujɛ
Porcus docmac samufin
Porcus filamentosus samujɛ
Protopterus annectens wonto
Sarothcrodon galilaeus ntɛbɛnjɛ
Schilbe mystus nkarifin
Siluranodon auritus bɔbɔnkari
Synodontis budgetti begewɔɔrɔ
Synodontis clarias bakɔnkɔn; ngoninjɛ
Synodontis courteti
Synodontis eupterus kurunɲimikɔnkɔn; mugukɔnkɔn
Synodontis filamentosus mugu, /muugu/
Synodontis gobroni mugu-kala-kalalen
Synodontis nigrita kɔnkɔnfin
Synodontis ocellifer kɔnkɔn kala-kalalen
Synodontis schall nkiri; kɔnkɔnbilen
Synodontis sorex bakɔnkɔn; samaɲinɛnin
Synodontis sp. kɔnkɔn
Synodontis vcrmiculatus kɔnkɔnbilen; nkiri
Tetraodon fahaka dodo, /doodo/
Tilapia dageti bɔgɔlantɛbɛn
Tilapia melanopleura taa-kankɔrɔbilen
Tilapia sp. ntɛbɛn / ntɛfɛn
Tilapia zillii bɔgɔlantɛbɛn; ngurun
Tylochromis jentinki sanntola

Sababou[yɛlɛma | modifier le wikicode]

  1. 1,0 1,1 et 1,2 Bailleul, Charles. 2008. Dictionnaire français-bambara. Bamako: Éditions Donniya. ISBN 2-911741-04-8.

Kɔfɛ sira[yɛlɛma | modifier le wikicode]