Colombia

Wikipedia, ɔnsikopedi hɔrɔn ka nyɛ

República de Colombia

Faso motto {{{motto}}}
Faaba Bogotá
Bárakan
Area 1,141,748 km²
Dugudew hakɛ 49,996,445 ab. (2018)

Colombia (Ispanyikan: República de Colombia) bɛ jamana.

Wikimedia Commons propose des documents multimédia sur Colombia.

__LEAD_SECTION__[yɛlɛma | modifier le wikicode]

Kolonbi ( Modèle:IPAc-en</img> Modèle:IPAc-en, Modèle:IPAc-en ; Modèle:IPA-es</img> lamɛnni ) ), foroba la Kolonbi jamana, Modèle:Efn ye jamana ye min fanba bɛ Ameriki Saheliyanfan na ni gunw maraw bɛ Ameriki Woroduguyanfan na . Kolonbi dugukoloba bɛ danbɔ ni Karibi Kɔgɔji ye worodugu fɛ, Venezuela kɔrɔn fɛ ani worodugu-kɔrɔn fɛ, Berezil saheli-kɔrɔn fɛ, Ekuwatɔrɔ ni Peru saheli fɛ ani saheli-tlebi fɛ, Pasifik Kɔgɔji fɛ tlebi fɛ, ani Panama worodugu-tlebi fɛ. Kolonbi tilalen don baarakɛda 32 ye . Bogota Faaba Distrik fana ye jamana duguba ye min bɛ wariko ni laadalakow sigiyɔrɔba ladon. duguba wɛrɛw ye Medellin, Cali, Barranquilla, Cartagena, Santa Marta, Cúcuta, Ibagué, Villavicencio ani Bucaramanga ye . A bonya ye kilomɛtɛrɛ kɛrɛnkɛrɛnnen 1.141.748 ye, a jamanadenw bɛ se miliyɔn 52 ma. Kolonbi ye Ɛsipaɲɔlikan fɔ jamana ye min ka bon kosɛbɛ Ameriki Saheliyanfan na. A ka laadala ciyɛn nafama —kan, diinɛ, dumuni, ani seko ni dɔnko—b’a tariku jira iko koloni, ka laadalafɛnw fara ɲɔgɔn kan minnu nana ni jamanadenw ka bɔnɔgɔla ye ka bɔ Erɔpu ani Moyen-Orient, ni farafinna jamana kɔkanmɔgɔw nana ni minnu ye, ka fara jamanadenw ka siwili suguya caman kan minnu tun bɛ yen ka kɔn koloniyali ɲɛ. Ɛsipaɲɔlikan ye jamana ka kan ye, hali ni Angilɛkan ni kan 64 wɛrɛw bɛ dɔn mara kɔnɔ.

Kolonbi ye jamanadenw ni ladamu caman sigiyɔrɔ ye kabini san 12 000 ni kɔ Krisita tile ɲɛ. Hispanikaw jigira fɔlɔ La Guajira san 1499, ani san kɛmɛda 16nan cɛmancɛ la u ye bi Kolonbi fanba mara, ani ka Granada Masaya Kura sigi, ni Santa Fé de Bogotá ye a faaba ye. Yɛrɛmahɔrɔnya sɔrɔla Ɛspaɲi Mansamara la san 1819, ni min bɛ wele bi Kolonbi ka bɔ kɛnɛ kan iko Granada kura marabolow . Politiki kura ye fédéralisme kɔlɔsi i n’a fɔ Granadine Confederation (1858) ani o kɔfɛ Kolonbi Etazuni (1863), sanni a ka kɛ republique ye — sisan Kolonbi Repibliki — san 1886. Ameriki ni Franse ka dɛmɛ fɛ, Panama y’a yɛrɛ Bɔ Kolonbi la san 1903, o min Kɛra Kolonbi ka dancɛw ye sisan. K’a daminɛ san 1960 waatiw la, jamana tɔɔrɔla marifatigiw ka kɛlɛ ni politiki fariyakow fɛ minnu fanga ka dɔgɔ, o fila bɛɛ cayara san 1990 waatiw la. Kabini san 2005, ɲɛtaa caman kɛra lakana, sabatili ani sariyasunba la, ka fara sɔrɔ yiriwali ni yiriwali kan, min ɲɔgɔn ma deli ka kɛ fɔlɔ. Kolonbi lakodɔnnen don a ka kɛnɛyako siratigɛ la, a ye kɛnɛyako ɲuman ye Ameriki ca ka kɛɲɛ ni The World Health Organization ka fɔta ye ani a kɛra 22nan ye dugukolo kan, San 2022, Kolonbi dɔgɔtɔrɔso 26 tun bɛ Ameriki Latin jamanaw ka dɔgɔtɔrɔso ɲumanw 61 cɛ (42 % kasabi). San 2023 fana na, Kolonbi dɔgɔtɔrɔso fila tun bɛ diɲɛ dɔgɔtɔrɔso 75 ɲumanw cɛma.

Kolonbi ye diɲɛ jamana tan ni wolonwula dɔ ye min ka ca ; a ye fɛnɲɛnama suguya caman sɔrɔ kilomɛtɛrɛ kɛrɛnkɛrɛnnen kelen na diɲɛ kɔnɔ ani a ye hakɛ filanan ye a bɛɛ lajɛlen na. a ka mara bɛ Amazɔni sanji kungow, kuluw, binkɛnɛw ani kungodaw lamini . O ye jamana kelen ye Ameriki Saheli kɔnɔ min ka kɔgɔjida laminiw (ani gunw) bɛ Atlantik ni Pasifiki kɔgɔji fila bɛɛ la. Colombia is a key member of major global and regional organizations including the UN, the WTO, the OECD, the OAS, the Pacific Alliance and the Andean Community; it is also a NATO Global Partner.[1] Its diversified economy is the third-largest in South America, with macroeconomic stability and favorable long-term growth prospects.[2][3]

  1. "NATO - Topic: Relations with Colombia". Nato.int. Retrieved 30 August 2022."NATO - Topic: Relations with Colombia".
  2. "Cuentas Trimestrales – Producto Interno Bruto (PIB)" (PDF) (in esipaɲolkan). dane.gov.co. Archived (PDF) from the original on 2022-10-09. Retrieved 16 February 2018."Cuentas Trimestrales – Producto Interno Bruto (PIB)" (PDF) (in Spanish). dane.gov.co.
  3. "IMF Executive Board Concludes 2018 Article IV Consultation with Colombia". imf.org. Retrieved 2 May 2018."IMF Executive Board Concludes 2018 Article IV Consultation with Colombia". imf.org.