Yiri

Wikipedia, ɔnsikopedi hɔrɔn ka nyɛ
Nsirasun

Yiriw:

I bɛ se ka yiri tɔgɔw sɔrɔ yoro 'in na: Bamanankan Jiri Tɔgɔw

Yiri[yɛlɛma | modifier le wikicode]

Yiri:[1]

Nom scientifique Bamanankan
Abrus precatorius ntenkisɛdafin
Acacia ataxacantha tufin
Acacia ataxandra tufin
Acacia caffra gorogoro
Acacia dudgeonii ŋɔnifin
Acacia macrostachya nsofaraŋɔni, ŋɔnijɛ; pɔrɔtɔŋɔni
Acacia nilotica adansonii baanan, baganan, bagananjiri
Acacia pennata kɔri
Acacia polyacantha gorogoro
Acacia raddiana bagifin
Acacia scorpioides baanan, baganan, bagananjiri
Acacia senegal dɔnkɔri
Acacia seyal nsaajɛ
Acacia sieberiana bagijɛ, nsaajɛba
Achras sapota tubabusi
Adansonia digitata nsira, sira
Adenium obesum kungonsiranin
Adina microcephala gɔnjɛ
Afraegle paniculata samalemuru
Afrormosia laxiflora kolokolo
Afzelia africana dagan, daganba
Albizzia boromoensis golomuso, golojɔn
Albizzia chevalieri golocɛ
Albizzia malacophylla ugandensis golojɔn, golomuso
Albizzia zygia tomongɔyin
Alchomea cordifolia jiminnan, kɔgira
Anacardium occidentale darakase, sɔmɔ
Andira inermis kinedo
Annona glauca sunsunfin
Annona senegalensis dagannin, mandesunsun
Annona squamosa tubabusunsun
Anogeissus leiocarpus nkalama
Anthocleista procera pɔpɔ, samatulo
Anlhostema senegalense kɔfama
Antiaris africana kalabana
Antidesma venosum jolisegi
Argemone mexicana sayijirinin
Azadarichta indica jirikunanin
Baissea multiflora tu-tɔnɔntan
Balanites aegyptiaca nsɛgɛnɛ
Bauhinia reticulata ɲamacɛ
Bauhinia rufescens gesenbe, sifilɛjirinin
Bauhinia thonningii ɲamaba, ɲamamuso
Berlinia grandifolia kɔsyɔ
Blighia sapida finsan
Bombax costatum bumu, /bunbun/
Borassus aethiopum sebe
Borassus flabellifer sebe
Boscia angustifolia berejɛ, cɛkɔrɔninkolon
Boscia salicifolia berecɛ, cɛkɔrɔninkolon
Boscia senegalensis berefin, beremuso
Bridelia ferruginea sagan
Bridelia micrantha sagan
Burkea africana siri
Butyrospermum paradoxum si
Butyrospermum parkii si
Cadaba farinosa berekuna
Calotropis procera nponponpogolon /fogonfogon/
Capparis corymbosa nbukari (?)
Capparis tomentosa jatabali, kilifara
Carapa procera kɔbi, tulukuna
Carica papaya manje
Cassia alata kɔntaba
Cassia nigricans jalanin-kuma, limɔgɔtali; jalanin-kuma
Cassia occidentalis npalanpalan
Cassia podocarpa kɔntabanin
Cassia sieberiana sinjan, sinsan
Cassia tora npyelu, nselu
Cassytha filiformis alajɔ, ngalajɔ
Ceiba pentandra bana, /banan/
Celtis integrifolia ngamiya
Ceropegia nigra wuluninkunbere
Cissus populnea nkaro
Cissus quadrangularis wuluncɔlɔkɔ
Citrus decumana panpulimusi, lemurukuna
Citrus deliciosa matarini
Citrus limon lemurukumu, lemurugɛlɛn
Citrus sinensis lemuruba, /lenburuba/
Cochlospermum tinctorium ngulubara, ndilibara
Cola cordifolia ntaba, ntabanɔgɔ, wɔnflɔ
Cola laurifolia worojɔn
Cola nitida woro
Combretum collinum lamprocarpium cangɛrɛjɛ
Combretum collinum geitonophyllum cangɛrɛjɛ
Combretum glutinosum cangɛrɛbilen
Combretum lecardii denba, denbafura
Combretum micranthum kɛlɛbɛbilen, nkɔlɔbɛ, kɔlɔbɛ
Combretum molle ŋaɲaka
Combretum nigricans samabali
Combretum paniculatum denbafura, denbaɲuman
Combretum velutinum ŋaɲaka
Commiphora africana jɛlankuna, jɛlankunadi
Cordia myxa ntege
Cordyla pinnata dugura
Crateva adansonii banajugu, nsuname
Crateva religiosa banajugu, nsuname
Crescentia cujete filenjiri
Crossopteryx fehrifuga balemo, /balenbo/
Cussonia arborea bolokuru, bolokurunin
Cussonia djalonensis bolokuru, bolokurunin
Cynometra vogelii baworo, gɔnfin
Dalhergia melanoxylon faragale, jɛnɛkalajiri
Daniellia oliveri nsana, sana, /sanan/
Delonix regia nɛrɛnin, tubabunɛrɛ
Detarium microcarpum ntamajalan
Detarium senegalense ntamakunba
Dichrostachys cinerea nkiliki
Dichrostachys glomerata nkiliki
Diospyros mespitiformis sunsun, dabakalasunsun
Dombeya multiflora ncafajɛ
Ekebergia senegalensis kunakunabilen
Elaeis guineensis nten
Entada abyssinica samanɛrɛ
Entada africana samanɛrɛ
Entada sudanica samanɛrɛ
Erythrina senegalensis ntenbilen, ntenkisɛdabilen
Erythrophleum africanum geletali
Erythrophleum suaveolens tali
Fagara xanthoxyloides won
Faidherbia albida balansan, alasɔsɔjirinin
Feretia apodanthera julasonkalanin (f,kl), mununan
Feretia canthioides julasonkalanin (f,kl), mununan
Ficus capensis seretoro, toroŋɛŋɛ
Ficus capraefolia kɔtoronin
Ficus congensis toroninkɔnkɔn
Ficus dekdekena jatigifaajiri, nsɛrɛninjɛ
Ficus dicranostyla nsoro, soro
Ficus exasperata nsoroŋɛɲɛ
Ficus glumosa nsɛrɛbilen
Ficus gnaphalocarpa sutoro
Ficus iteophylla jatigifaajiri, nsɛrɛninjɛ
Ficus platyphylla nkaba
Ficus polita foloka
Ficus sycomorus sutoro, nsɛrɛbilen
Ficus thonningii dubalen, ndubalen, dufalen (f)
Garcinia livingstonei sumesunsun
Gardenia erubescens bulenmuso, nburenmuso
Gardenia sokotoensis farakoloci
Gardenia temifolia bulencɛ, nburencɛ
Grewia bicolor nɔgɔnɔgɔbilen, nwanaabilen
Grewia mollis nɔgɔnɔgɔfin, nwanaafin
Grewia pubescens nɔgɔnɔgɔjɛ, nwanaajɛ
Grewia venusta nɔgɔnɔgɔfin (?), nwanaafin
Guiera senegalensis kunjɛ
Hannoa undulata jafulate, ɲenu
Heeria insignis kalakari
Hexalobus monopetalus ncafa, nfuganinjɛ
Holarrhena africana fufu
Holarrhena floribunda fufu
Hymenocardia acida gɛrɛngɛrɛnnin, sifilɛjirinin
Hymenocardia heudelotii kalakarijɛ
Hymenocardia lyrata gɛrɛngɛrɛnnin, sifilɛjirinin
Hyphaene thebaica nsimini
Isoberlinia dalzielii syɔ
Isoberlinia doka syɔ
Jatropha curcas baganin, mugu
Jatropha gossypiifolia sanpɛrɛnjiri
Khaya senegalensis jala
Kigelia africana sinjanba
Landolphia heudelotii gɛyin, ngoyin
Lannea acida benbefin, npekugɛlɛn
Lannea microcarpa benbeba, npekuba
Lannea velutina bakɔrɔnpeku, benbekuna
Lawsonia inermis jabi
Leptadenia hastata nsɔyen, nsɔɲɛ
Lippia chevalieri nkaaniba
Loesenerielia africana mankana
Lonchocarpus laxiflorus mɔgɔjiri, mɔgɔkolo, sojirinin
Lophira alata makan, mana
Lophira lanceolata makan, mana
Loranthus bangwensis dɔn, ladɔn
Luffa cylindrica kolanfu
Maerua angolensis belebele, kɔkari
Maerua crassifolia berejɔn
Mangifera indica mangoro, mangoro
Manihot esculenta banaku, /bananku/
Manilkara multinervis koya
Maytenus senegalensis gegenin, ngege
Mitragyna inermis jun
Moringa oleifera jirininbulu
Moringa pterigosperma jirininbulu
Nauclea latifolia baro
Ochna afzelii mananinncana
Ochna schweinfurthii mananinncana
Oncoba spinosa babara, kɔnkɔbaranin sirabara
Opilia amentacea kɔrɔngɛyin, solaminkɔn
Opilia celtidifolia kɔrɔngɛyin, solaminkɔn
Ostryoderris chevalieri dunforoko, kungoduguranin
Ostryoderris sthulmannii dunforoko, musonsana kungoduguranin
Oxynanthera abyssinica
Parinari congensis batutu
Parinari curatellifolia tutu
Parinari polyandra tutufin
Parkia biglobosa nɛrɛ
Paullinia pinnata kurunsamanɔnfɔn
Pavetta crassipes kumuba
Pericopsis laxiflora kolokolo
Phillanthus discoideus badufalen
Phoenix dactylifera ntamaro
Piliostigma reticulatum ɲamacɛ
Piliostigma thonningii ɲamaba, ɲamamuso
Piper guineense fyɛfyɛ
Poupartia birrea nkuna
Prosopis africana gele
Pseudocedrela koschyi sensanfin
Pseudospondias microcarpa kɔninnpeku
Psidium guajava buyaki
Psorospermum corymbiferum karijakuma
Psorospermum guineense karijakuma
Pteleopsis suberosa ntɛlɛnin
Pterocarpus erinaceus geni, goni
Pterocarpus lucens bala, ngalajiri
Pterocarpus santalinoides jawu
Raphia sudanica ban
Ricinus communis subagabana, tomotigi
Saba senegalensis nsaban, saban
Samanea dinklagei kɔnɛrɛ
Sarcocephalus esculentus baro
Sclerocarya birrea nkuna
Securidaca longipedunculata diro, /joro/, satɛnɛ
Securinega microcarpa nkoloninjɛ
Securinega virosa nkoloninjɛ
Sesbania sp. kɔnpalanpalan, sagasaga
Spondias mombin minkɔn
Sterculia setigera kɛɲɛkoro, kungonsiranin
Stereospermum kunthianum mɔgɔjiri, mɔgɔkolo, sojirinin
Strophantus sarmentosus kuna, kunakala
Strychnos innocua nkankoronin, nkantoro... (f)
Strychnos spinosa nkankoroba, nkankoromuso
Swartzia madagascariensis samagara
Syzygium guineense guineense kɔkisa, kɔɲume
Tamarindus indica ntomi
Tapinanthus bangwensis dɔn, ladɔn
Teclea sudanica kɛnkaliba
Terminalia avicennoides wɔlɔbugun
Terminalia macroptera wɔlɔba, wɔlɔmuso
Trichilia emetica sensanjɛ, solafinsan
Uapaca guineensis kɔsɔmɔ
Uapaca heudelotii kɔsɔmɔ
Vemonia amygdalina kɔsafunɛ
Vemonia colorata kɔsafunɛ
Vitex barbata koronin-sumago
Vitex chrysocarpa koronin, koroninfin
Vitex cuneata koroba
Vitex doniana koroba
Vitex madiensis koronin-sumago
Ximenia americana ntɔnkɛ
Xylopia aethiopica nkaani
Xylopia parviflora nkaani
Ziziphus mauritiaca ntɔmɔlɔn
Ziziphus mauritiana ntɔmɔlɔn
Ziziphus microphylla bantɔmɔlɔn
Ziziphus mucronata surukuntɔmɔlɔn
Ziziphus spina christi bantɔmɔlɔn

Bin[yɛlɛma | modifier le wikicode]

Bin:[1]

Nom scientifique Bamanankan
Acanthospermum hispidum buturuninkunkolo
Ageratum conyzoides nugu
Altemanthera nodiflora misininkunbere
Altemanthera sessilis misininkunbere
Amaranthus graecizans buraburabanin
Amaranthus hybridus buraburaba; npɔrɔn ŋɔnintan
Amaranthus sp. npɔrɔn, buraburaba
Amaranthus spinosus npɔrɔn ŋɔnima
Amaranthus viridis npɔrɔn ŋɔnintan; buraburaba
Amorphophallus aphyllus falikɛwulu
Ampelocissus leonensis kumuda, kungoforokofaraka
Asclepias lineolata nfye, /npiyen/
Biophytum apodiscias jutugunin
Boerhavia diffusa misikunbere
Boerhavia erecta misikunbere
Borreria ramispassa nkɛɛrɛn-na-da
Borreria scaber nkɛɛrɛn-na-da
Borreria verticillata basaku, nkɛɛrɛn-na-da
Buchnera hispida nugusɛgɛ, sɛgɛba
Canavalia ensiformis (ngɔ)bilen, ngɔjɛ
Cassia mimosoides kɔnɔninsyɔ
Centaurea perrottetii ɲaamɛŋɔni, ɲaamuŋɔni
Ccntaurea senegalensis ɲaamɛŋɔni, ɲaamuŋɔni
Chrysanthellum americanum nkamasen, ntorisen
Cissus palmalitida misikolonbaga
Clerodendrum capitatum jiminkala(nin)
Coleus blumci faburama
Coleus dysentericus faburama
Commelina capitata bafoolo
Commelina diffusa nkɛɛrɛnworo
Corchorus sp. nsɔfɔn
Costus spectabilis samasen, samasenfura
Crotalaria sp. tulokɔrɔci(pɛ)
Cucumis melo basa-la-nsɛrɛ
Cyphostemma waterlotii misikolonbaga
Datura innoxis kayikayi(jiri)
Datura innoxium satɛnɛ
Desmodium gangeticum cɛganakunsigi
Dicoma tomentosa bala-ka-wuli
Dioscorea praehensilis nwanankala
Eriosema afzelii fɛɛnɛfura
Euphorbia hirta dabadabilen, dabadaninbilen
Gladiolus klattianus jɛnɛjaba, nkɛlɛnnintiga
Gloriosa simplex donotulu
Gloriosa superba donotulu
Gossypium barbadense bamanakɔɔri, kɔɔriba
Gossypium hirsutum bamanakɔɔri; kɔɔrinin
Gynandropsis gynandra nansege
Haemanthus multiflorus baga-sabali, bwa-sabali
Heliotropium indicum nɔɔnsiku
Hibiscus asper ntorida
Hibiscus panduriformis nkɛɛrɛn-na-d
Hosludia opposita sukolan
Hygrophila senegalensis bɛnɛfinjɔn
Hyptis spicigera bɛnɛfinjɔn
Indigofera bracteolata galasina
Indigofera dendroides bakunbere
Indigofera macrocalyx kurukurunin
Indigofera tinctoria gala(jiri)
Ipomoea aquatica nwananbabulu
Ipomoea hispida wulunintulo
Ipomoea muricata nkasan
Ipomoea tigridis wulunintulo
Leucas martinicensis namakɔrɔba-la-balafɔnpiri; namakɔrɔba-la-didaakala; sosobankɛnɛsi
Melochia corchorifolia falagɔn
Melothria maderaspatana basa-la-nsɛrɛ
Momordica charantia bangɛyɛ, bangɔyɔ
Monechma ciliatum nanbila
Nelsonia canescens kɔnɔnin-ka-dɔlɔ
Nymphaea lotus nkɔku
Nymphaea micrantha nkɔku
Ocimum basilicum sukolan
Ocimum gratissimum sukolan
Oxystelma boumoense bakɔrɔfɔrɔkili
Phyllanthus amarus bɛnɛjɔn
Phyllanthus niruri bɛnɛjɔn
Pistia stratiotes kɔbaga
Polycarpaea linearifolia jɛkɔnɔninsaɲɔ
Portulaca oleracea misininkunbere
Pupalia lappacea nɔrɔlanba
Sanseveria liberica ntoolenbaga, ntoolenbwa
Sanseveria senegambica nkoko / nkomo
Sida acuta cɛganafuralan
Sida ovata bojara
Sida rhombifolia bojarafin
Smilax kraussiana jarakɔrɔkilifara
Solanum incanum bangɛyɛ / bangɔyɔ
Spilanthes sp. kɔnɔnin-ka-dɔlɔ
Striga senegalensis sɛgɛ(bilen), sɛgɛnin
Stylochiton lancifolius wulunintulo
Stylosanthes fruticosa sekufali
Uraria picta ngalaɲɔ
Urginea altissima baga-sabali, bwa-sabali
Utricularia stcllaris mooro
Vernonia sp. seginin
Waltheria americana dabada(ba)
Andropogon caniculatus cɛkala
Ahdropogon fastigiatus yayale
Andropogon guyanus guyanus waaba, wagaba
Andropogon guyanus bisquamulatus waa, waga
Andropogon infrasulcatus bankasanin
Aristida adscensionis bɛlɛlankasa; fugarɔnkasanin
Aristida stipoides bɛlɛrɔfuralan
Brachiaria fulva jajɛ
Brachiaria stigmatisata kamibin
Cenchrus barbata nɔrɔlanba
Chloris breviseta baboonsi, bakɔrɔboonsi
Chloris pilosa baboonsi, bakɔrɔboonsi
Ctenium elegans wuluku
Cymbopogon citratus ditebin
Cymbopogon giganteus musowaa
Cymbopogon schoenanthus musowaa
Cynodon dactylon narakataba
Dactyloctenium aegyptium nigiri
Digitaria argillacea kɔnɔnin-ka-fini
Digitaria exilis fini
Diheteropogon grandiflorus ci
Echinochloa stagnina buluku, /buruku/
Eleusine indica fini
Elytrophorus spicatus dalasaɲɔ
Eragrostis gangetica wolɔkama
Eragrostis major sama-ka-bin
Eragrostis tremula wɔlɔkama
Imperata cylindrica /dɔlen/, jɔlen
Loudetia togoensis surukunkasa
Microchloa indica fulabin
Oryza barthii diga, kɔnɔninbin
Oryza sativa malo
Panicum anabaptismum ngoko
Panicum longijubatum jiminkalanin; jiminnan
Penicillaria spicata saɲɔ, suna
Rottboellia exaltata san, syɛn
Saccharum officinarum hawusakala; timikala
Schizachyrium brevifolium yayale-cɛɲi
Schoenefeldia gracilis wulukucɛnin
Setaria pallidifusca ngoolo
Setaria verticillata ɲinɛminɛnan; syɛnɔrɔnan
Sorghum gambicum keninge
Sorghum guineense gajaba
Sorghum margaritiferum /kende/, nkene
Sporobolus festivus dugukunsigi
Vetiveria fulvibarbis bankasa
Zea mays kaba, maaɲɔ
Cyperus articulatus maaja
Cyperus esculentus ncɔkɔn
Cyperus rotundus ntolanin
Fimbristylis cioniana dugukolokunsi
Fimbristylis pilosa ntola
Kyllinga debilis fugantola
Pycreus demangei fugantola
Rhynchospora corymbosa kɔmuru

Sababou[yɛlɛma | modifier le wikicode]

  1. 1,0 et 1,1 Bailleul, Charles. 2008. Dictionnaire français-bambara. Bamako: Éditions Donniya. ISBN 2-911741-04-8.